Nếu Van Gogh từ lúc sinh thời đã là một họa sĩ nhưng chẳng thể bán được bức tranh nào cho tới khi chết đi thì lại nổi tiếng. Giờ đây chúng ta lại có Vivian Maier một nghệ sĩ nhưng không tự nhận mình là nghệ sĩ và chẳng bao giờ bán đi một bức ảnh nào cả.
1. Vivian Maier – Nhiếp ảnh gia bí ẩn
Những gì ta còn biết về bà sau này là bà từ Pháp đến Mỹ lúc còn bé. Tiếng Anh của bà rất thành thạo nhưng vẫn mang chất giọng Pháp. Bà là người giúp việc lâu năm cho một gia đình và là người bảo mẫu tận tụy, một phụ nữ vui tính. Những ngày cuối đời, bà được những đứa trẻ mình chăm sóc, tới thăm hỏi, chăm nom và đưa bà tới nơi an nghỉ cuối cùng.
Một người đơn thân đã từng thuê bà một thời gian ngắn cho biết ông quá bận rồi tới nổi chẳng bận tâm tới bà và thấy bà không có gì đặt biệt cả. Nhưng một gia đình khác lại nói bà là ác mộng của gia đình họ. Hình ảnh đọng lại trong những đứa trẻ là một bà bảo mẫu khó tính, chẳng thèm quan tâm tới chúng. Có khi bà còn để lạc mất chúng nên chúng phải nhờ cảnh sáng dẫn về. Bộ sưu tập của bà là các mẫu tin giật gân, vụ án giết người, cướp giật và cưỡng hiếp.
Dù vậy, ai cũng đều nhất trí là Vivian là một người phụ nữ kín kẽ và hay chụp ảnh. Bạn chụp mọi thứ hiện ra trước mắt mình, từ những đứa trẻ bà chăm nom, những người bà gặp trên đường cho tới cánh đồng cỏ nơi bà đưa lũ trẻ đi dạo, ngay cả thùng rác và động vật chết. Không biết vì lý do gì đã khiến Vivian Maier từ người phụ nữ ấm áp, vui vẻ thành một người bị ám ảnh bởi án mạng. Cuối đời, Vivian phải sống chật vật với số tiền kiếm được, chẳng có ai là người thân và đành mất đi bộ sưu tập ảnh suốt cuộc đời mình.
2. Góc nhìn đời thường
Người ta so sánh bà với các nhiếp ảnh gia đường phố nổi tiếng và coi bà là một trong nhiếp ảnh gia đường phố nổi tiếng thế kỷ XX. Các bức ảnh của bà rơi vào những năm 1950-1960 tại thành phố Chicago, Mỹ lột tả bức tranh Xã hội Mỹ giàu có, chìm đắm trong chủ nghĩa tiêu thụ. Lúc đầu, bà dùng máy quay phim khổ lớn, không cần phải đưa lên tầm mắt nên khiến người bị chụp không cảm thấy mình đang bị chụp. Ngoài ra, chính bộ dạng người giúp việc đã giúp bà xâm nhập vào đời sống mà đang quan sát, không ai đề phòng cũng như giả tạo trước máy ảnh.
Bởi bà xem chụp ảnh là một sở thích, trò tiêu khiển của mình nên Vivian Maier chụp ảnh hết sức bình thảnh, không ngượng ép. Chính vì thế mà những bức ảnh của bà rất chân thật, mang một làn gió nhè nhẹ của đời sống hằng ngày, ấm áp, đôi lúc là sự hiếu kỳ của một người quan sát. Bà chẳng bao giờ tráng những tấm ảnh ấy ra cho đến khi có người phát hiện và rửa chúng.
3. Tới Quyển sách “Vivian Maier: Self-Portaits”
Năm 2013, quyển sách Vivian Maier: Self-Portaits (Vivian Maier: Chân dung tự chụp) được phát hành, những tưởng sẽ giải mã được cuộc đời bí ẩn của bà nhưng trái lại, càng đào sâu về những gì bà để lại, ta càng thấy đằng sau những bức ảnh là một tâm hồn bí ẩn.
Lời mở đầu của giám tuyển Elizabeth Avedon bình luận rằng tất cả những bức ảnh của Vivian thiếu vắng cảm xúc. Không có sự vui vẻ hay cho ta có cảm giác là chụp ảnh kỷ niệm. Bà không cười, đôi khi có bức thể hiện sự tự mãn của người chụp. Hơn thế nữa, đó không phải là ảnh của một kẻ cô đơn mà là một người thích ở một mình. Nhiều bức dường như bà muốn thử mình góp mặt trong bức ảnh xem chúng như thế nào.
Dù thế nào chăng nữa, ngắm nhìn những bức ảnh của Vivian, chúng ta có cảm giác mình được đồng hành cùng ống kính của bà, đi sâu vào bề nổi cũng như những góc khuất của đời sống xã hội lúc bấy giờ. Bà xứng đáng là bậc thầy chụp ảnh đường phố tài năng của nước Mỹ.
Theo Tạp Chí M&G
